Η παρακολούθηση του φυσικού κύκλου μιας γυναίκες είναι η πρώτη στοχευμένη προσπάθεια για να μείνει έγκυος. Εντοπίζοντας την ακριβή ημέρα ωορρηξίας της ώστε να ακολουθήσει προγραμματισμένη επαφή, μπορεί να μείνει πολύ πιο άμεσα έγκυος απ’ότι με τυχαίες επαφές στη διάρκεια του κύκλου της. Ένα ακόμη πλεονέκτημα της παρακολούθησης του μηνιαίου κύκλου της γυναίκας είναι ότι μπορεί να εντοπισθούν έγκαιρα τυχόν επιπλοκές που ενδέχεται να οφείλονται σε περισσότερο ή λιγότερο σοβαρές αιτίες. Ιδανικά, η μέλλουσα μητέρα θα πρέπει να είναι είτε μικρότερη των 35 χρόνων και να μην υπάρχει άλλη γνωστή αιτία υπογονιμότητας από την ίδια ή το σύντροφό της. Σε γενικές γραμμές, η προγραμματισμένη επαφή αποτελεί στοιχειώδη υποβοήθηση της αναπαραγωγικής λειτουργίας.
Ο αρχικός έλεγχος:
Μια από τις πιο σημαντικές προϋποθέσεις για την επιτυχία της λεγόμενης «προγραμματισμένης επαφής», είναι να έχει προηγηθεί ένας γενικός έλεγχος του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας και ένα σπερμοδιάγραμμα του συντρόφου. Το πρώτο πραγματοποιείται με τη βοήθεια του ιατρικού ιστορικού που θα πάρει ο γυναικολόγος, διακολπικό υπέρηχο, τεστ PAP και μέτρηση της ΑΜΗ ορμόνης στο μικροβιολογικό εργαστήριο, ενώ το δεύτερο, σε ένα μικροβιολογικό εργαστήριο με την κατάλληλη υποδομή. Έχοντας μια πρώτη καλή εικόνα του αναπαραγωγικού συστήματος και των δύο συντρόφων, ο γυναικολόγος θα μπορέσει να προχωρήσει στα περαιτέρω βήματα για την παρακολούθηση του κύκλου, τον εντοπισμό της ακριβούς ημέρας ωορρηξίας και την εν συνεχεία προτεινόμενη προγραμματισμένη επαφή των συντρόφων.
Η διαδικασία:
Εφόσον ο αρχικός έλεγχος έχει δώσει καλά αποτελέσματα και κατά συνέπεια υπάρχει φυσιολογική ωοθυλακιορρηξία και το σπέρμα είναι επίσης φυσιολογικό, γίνεται η παρακολούθηση του κύκλου της γυναίκας με μια σειρά ενδοκολπικών υπερηχογραφημάτων και ορμονικών προσδιορισμών. Απαιτούνται 2-3 υπερηχογραφήματα και αντίστοιχα 2-3 μετρήσεις των επιπέδων οιστραδιόλης και LH. Τα υπερηχογραφήματα ξεκινούν από την 1η μέχρι την 3η ημέρα του κύκλου και σκοπός τους είναι να μετρηθεί τόσο το μέγεθος και η ανάπτυξη των ωαρίων, όσο και το πάχος του ενδομητρίου. Όταν εντοπιστεί η ημέρα της ωορρηξίας, δίνονται οδηγίες για τον καλύτερο χρόνο προγραμματισμένης επαφής. Το κυριότερο πλεονέκτημα του φυσικού κύκλου είναι ότι η διαδικασία είναι απλή: δεν λαμβάνονται συνήθως φάρμακα, δεν απαιτείται ιδιαίτερα μεγάλη χρονική δέσμευση από την πλευρά του ζευγαριού, ενώ το κόστος της παρακολούθησης του κύκλου είναι περιορισμένο.
Υπάρχουν φορές που η διαδικασία της ωορρηξίας μπορεί να ενισχυθεί και με μία ένεση χοριακής γοναδοτροφίνης (π.χ. Pregnyl ή Ovitrelle), ώστε να βοηθηθεί η τελική ωρίμανση του ωαρίου.
Πότε ενδείκνυται:
Η μέθοδος αποτελεί την ηπιότερη θεραπεία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και προτείνεται σε:
Γυναίκες με ακανόνιστο κύκλο:
Ζευγάρια τα οποία λόγω του τρόπου και των συνθηκών ζωής σε συνδυασμό με την πίεση χρόνου για να αποκτήσουν παιδί, θέλουν να προγραμματίσουν με ευστοχία τις επαφές τους.
Όταν ο φυσικός κύκλος ενισχύεται με φάρμακα:
Το μειονέκτημα του φυσικού κύκλου είναι ότι μπορεί να μην αναπτυχθεί καν ωοθυλάκιο. Αυτό συμβαίνει σε περιπτώσεις ανωοθυλακιορρηξίας, με χαρακτηριστικότερη αυτή του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών, όπου επιλέγεται η μέθοδος της πρόκλησης ωοθυλακικής ανάπτυξης. Επιθυμώντας την ανάπτυξη περισσοτέρων του ενός ωοθυλακίων, χορηγούνται φάρμακα με ορμόνες τα οποία διαγείρουν τη λειτουργία των ωοθηκών με στόχο τη μονήρη ωοθυλακική ανάπτυξη. Με αντι-οιστρογονική δράση, λαμβάνονται τις πρώτες ημέρες του κύκλου -από την 2η έως την 6η ημέρα- ή πραγματοποιείται υποδόρια ή ενδομυϊκή ένεση με γοναδοτροπίνη (FSH), σε μικρές δόσεις. Η εν λόγω φαρμακευτική αγωγή έχει αμελητέες παρενέργειες, καθώς πρόκειται για περιορισμένη διέγερση των ωοθηκών, ενέχει όμως μέσα στα πλαίσια της επιτυχίας της, την επίτευξη πολύδυμης κυήσης, εάν τα ωοθυλάκια είναι πολλά.